سیاست های تقسیم سود در شرکت های بورسی

سیاست های تقسیم سود در شرکت های بورسی متفاوت است. افرادی که در بورس اوراق بهادار سرمایهگذاری میکنند، غالباً از دو راه کلی کسب سود میکنند:
- از محل افزایش قیمت سهام خریداری شده (Capital Gain)
مثلاً اگر سهام شرکت الف در زمان خرید 200 تومان باشد، چنانچه سرمایهگذار بتواند این سهم را به بیش از مبلغ خرید بفروشد، از این معامله (سرمایهگذاری) سود کرده است. به این روش، کسب عایدی سرمایه نیز گفته می شود. - از محل سود خود شرکت (کسب سود سالانه بهعنوان سود سهام)
این روش کسب سود، متاثر از سیاستهایی است که مدیران شرکتهای بورسی و فرابورسی برای سود تقسیمی اتخاذ میکنند.
با توجه به اینکه عموماً مجامع بسیاری از شرکتهای بورسی از خرداد تا پایان مرداد برگزار میگردد، لذا در مطلب پیشرو تلاش خواهدشد که به سیاست های تقسیم سود در شرکتهای بورسی پرداخته شود.
شرکتها طی یک سال فرآیند عملیاتی خود، یا متحمل ضرر خواهند شد یا سود کسب خواهند کرد. نتیجه عملکرد شرکت برای هر سال، از طریق صورتهای مالی منعکس خواهد شد. حسابرس مستقل، صورتهای مالی را حسابرسی و گزارش خود را منتشر میکند. صورتهای مالی مشخص میکند شرکت چه مقدار سود دارد و گزارش حسابرس بیان میکند این سود چه مقدار قابلاتکا است. صورتهای مالی همراه با گزارش حسابرس مستقل، در مجمع عمومی عادی سالیانه که سالی یکبار برگزار میشود، در اختیار سهامداران شرکت قرار میگیرد. لازم به توضیح است طبق ماده 78 قانون تجارت برای رسمیت اجلاس مجمع عمومی عادی، حضور حداقل بیش از نصف سهامداران دارای حق رأی الزامی است. چنانچه در دعوت اول حدنصاب مذکور حاصل نشود، جلسه بعدی (دوم) با حضور هر عده از صاحبان سهام دارای حق رأی رسمیت خواهد داشت و مصوبات آن نیز قانونی است؛ منوط به اینکه در دعوت دوم نتیجه دعوت اول (عدم تشکیل آن) قیدشده باشد.
دستور کار اصلی این مجمع، تصویب صورتهای مالی توسط سهامداران شرکت است؛ یعنی بعد از قرائت گزارش حسابرس مستقل و توضیحات مدیران شرکت در مورد کارهای انجامشده و برنامههای آتی، تصویب صورتهای مالی به رأی گذاشته میشود. تصویب صورتهای مالی، یعنی سهامداران بهنوعی عملکرد مدیران شرکت را تائید کردهاند. بعد از تصویب صورتهای مالی، نوبت تصویب مقدار سود تقسیمی میرسد. هیئتمدیره شرکت با توجه به مقدار سود، وضع نقدینگی شرکت، برنامههای آتی و سایر موارد، مقدار سود تقسیمی را به مجمع پیشنهاد میکند. رکن تصمیمگیرنده برای تصویب مقدار سود تقسیمی، مجمع عمومی عادی سالیانه است. مجمع امکان دارد همان سود تقسیمی پیشنهادشده توسط هیئتمدیره را تصویب کند، یا سودی غیرازآن. شایان ذکر است طبق ماده 88 قانون تجارت تصمیمات و مصوبات مجمع عمومی عادی با اکثریت نصف بهعلاوه یک رای از آراء حاضرین در جلسه معتبر خواهد بود.
آیا هر سودی قابل تقسیم است؟
طبق مواد 237 و 238 قانون تجارت، سود خالص شرکت در هرسال مالی عبارت است از درآمد حاصل در همان سال مالی منهای کلیه هزینهها،استهلاکها و ذخیرهها. از سود خالص شرکت پس از وضع زیانهای وارده در سالهای قبل، باید معادل یکبیستم آن بهعنوان اندوخته قانونی ذخیره شود؛ اما سود قابلتقسیم؟! قانون تجارت در ماده 239 سود قابلتقسیم را اینچنین بیان میکند؛ «سود قابلتقسیم عبارت است از سود خالص سال مالی شرکت منهای زیانهای سالهای مالی قبل و اندوخته قانونی و سایر اندوختههای اختیاری بهعلاوه سود قابلتقسیم سالهای قبل که تقسیمنشده است.»
پس سود قابلتقسیم، سودی است که:
- ابتدا زیان انباشته احتمالی سالهای قبل از آن کسر شود
- سپس اندوخته قانونی و اندوختههای اختیاری در صورت لزوم کسر شود.
- باقیمانده هر چه ماند سود قابلتقسیم است.
- بهعبارتیدیگر شرکت درصورتی میتواند سود تقسیم کند که در پایان سال مالی سود انباشته داشته باشد.
برای درک بهتر مطالب، در ادامه مثالهایی ذکر خواهد شد:
سیاست اول در تقسیم سود شرکت های بورسی
در جدول زیر میزان سود خالص و سود قابلتقسیم برای شرکت سایپا در انتهای سالی مالی 1394 آورده شده است.
همانطور که ابتدای جدول مشخص است، سود خالص شرکت سایپا در سال ۹۴ مثبت بوده است. ولی بعد از کسر زیانهای سالهای قبل یا همان زیان انباشته، سود قابل تخصیص منفی شده است؛ یعنی سود سال ۹۴ نتوانسته زیانهای سال قبل را پوشش دهد؛ درنتیجه سودی برای تقسیم وجود ندارد.
سیاست دوم در تقسیم سود شرکت های بورسی
در جدول زیر ملاحظه میکنید که شرکت ایرانخودرو در پایان سال 93، سود داشته است. این سود تمام زیانهای سال قبل را پوشش داده است از سود قابل تخصیص، اندوختههای موردنیاز کسر شده تا سود قابلتقسیم حاصل شود. در نهایت مجمع تصمیم به تقسیم 16 ریال سود به ازای هر سهم گرفته است.
باید در نظر داشت که اگر شرکتی طی یک سال مالی زیان داشته باشد، ولی در پایان سال مالی با در نظر گرفتن زیان آن سال، بازهم دارای سود انباشته باشد، میتواند سود تقسیم کند.
سیاست سوم شرکت های بورسی
شرکت خدمات دریایی و کشتیرانی خط دریا بندر، باوجوداینکه در سال 1393 زیان داشته است، ولی به علت سود انباشته در پایان سال (با اعمال زیان سال 93) همچنان سود قابلتقسیم دارد. مجمع این شرکت در خصوص سال مذکور، تصمیم به تقسیم 34 ریال سود به ازای هر سهم کردهاست.
اما در اکثر مواقع شرکتها وقتی سود تقسیم میکنند که همسود انباشته داشته باشند و هم در آن سال مالی وضعیتشانسودده باشد.
سیاست چهارم شرکت های بورسی
اطلاعات مربوط به شرکت ایرانخودرو برای سال مالی 1394 شرکت در ادامه آمده است:
نکات مهم
وقتی شرکت سود قابل تخصیص داشت، مجمع باید میزان آن را مشخص و تصویب کند. معمولا مجمع همان سود تقسیمی پیشنهاد شده توسط هیئتمدیره شرکت را تصویب میکند؛ اما امکان این وجود دارد مجمع سودی غیر از سود تقسیمی پیشنهاد شده توسط هیئتمدیره را تصویب کند.
طبق ماده 90 قانون تجارت در صورت وجود منافع قابلتقسیم، ده درصد از سود ویژه سالانه بین صاحبان سهام الزامی است؛ یعنی حداقل سود تقسیمی هرسال باید 10% سود خالص آن سال باشد.
بهجز این الزام قانونی (تقسیم حداقل 10% سود خالص سال)، موارد دیگری میتواند در اینکه مقدار سود تقسیمی به چه میزان باشد، تأثیر بگذارند:
وضع نقدینگی شرکت: قاعدتاً پرداخت سود نقدی نیاز به نقدینگی بالایی دارد. اگر وضعیت نقدینگی شرکت مناسب نباشد، احتمال دارد سود تقسیمی در مجمع عدد بالایی تصویب نشود. در این شرایط احتمالاً پرداخت سود نقدی، در انتهای مدت قانونی زمان پرداخت سود، انجام میگیرد. طبق ماده 240 قانون تجارت، پرداخت سود به صاحبان سهام باید ظرف هشت ماه پس از تصمیم مجمع عمومی راجع به تقسیم سودهای نقدی، انجام پذیرد. پس طبق قانون، شرکت از روز مجمع که در آن سهامداران سود نقدی را تصویب میکنند، حداکثر تا هشت ماه باید سود نقدی را به سهامداران پرداخت نمایند. از سوی دیگر طبق ماده ۱۲ دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکتهای ثبتشده نزد سازمان، ناشران موظفاند که 10 روز پیش از برگزاری مجمع برای پرداخت سود نقدی پیشنهادی توسط هیئتمدیره، جدول زمانبندی را تنظیم و افشا نماید. اگر پیشنهاد هیئت مدیره به تایید مجمع برسد، شرکتهای بورسی نیز مطابق این جدول باید سود خود را به سهامداران پرداخت کنند. در صورتی که در مجمع عمومی مقدار سود نقدی قابل تقسیم بیشتری را تصویب کند، ناشر موظف است حداکثر در مدت 30 روز جدول را اصلاح و افشا کند.
نمونهای از جدول زمانبندیشده پرداخت سود شرکت توکاریل و روش نحوه دریافت آن در تصویر زیر آمده است. کلیه اطلاعات مربوط به نحوه و زمانبندی تقسیم سود هر شرکت، در سایت کدال به نشانی codal.ir وجود دارد و سهامداران هر شرکت میتوانند با جستجوی شرکت مدنظر خود، از چگونگی دریافت سود نقدی مصوب آن مطلع شوند.
- مجمع عمومی عادی سالیانه چیست؟ تقسیم سود نقدی به چه صورت است؟
- انواع مجامع شرکت های بورسی
- به کانال تلگرام حد ضررهای بازار بپیوندید