سهام مدیریتی چیست؟
در بازار سرمایه بیشترین رقابت بازیگران عمده برای به دست آوردن بلوک‌های بزرگ سهام شرکت‌ها است. سهامی که قدرت این را دارد که تعیین‌کننده یکی از اعضاء هیئت مدیره باشد و در آینده شرکت بسیار تاثیرگذار است. این سهام حتی در تعیین حرکت قیمتی سهم در کوتاهمدت نیز موثر است. در این مقاله قصد داریم درباره سهام مدیریتی در بورس صحبت کنیم و به معرفی آن بپردازیم؛ پس با ما در حد ضررهای بازار همراه باشید.
منظور از سهام مدیریتی در بورس چیست؟
در تعریف کلی و ساده به بخشی از سهام یک شرکت که حق رای آن توانایی قرار دادن یک یا چند عضو برای هیئت مدیره شرکت را داشته باشد، سهام مدیریتی گفته می‌شود. در واقع سهام مدیریتی در بورس بخشی از سهام یک شرکت است که به سهامداران اصلی تعلق دارد. سهامداران اصلی کسانی هستند که یا تعداد سهام منتشرشده زیادی دارند یا دارای نسبت قابل توجهی از سهام شرکت هستند.
این میزان سهام به آن‌ها اجازه می‌دهد تا با اعمال نظر بر تصمیمات شرکت، اثر بگذارند و آن را کنترل کنند. طبق این تعریف، به این نوع سهام، سهام کنترلی نیز گفته می‌شود؛ زیرا قابلیت کنترل هیات مدیره را دارد. اعمال نفوذ دارنده سهام کنترلی در شرکت به دو طریق است، یا یک یا چند عضو هیئت‌مدیره را تعیین می‌کند یا با در اختیار گرفتن اکثریت اعضای هئیت‌مدیره می‌تواند مدیر عامل شرکت را منصوب کند.
حجم سهام مدیریتی چقدر است؟
هنگامی که شرکت‌های بورسی بیشتر از یک کلاس یا رتبه از سهام عادی منتشر کرده باشند، آن سهامی که حق رای بیشتر یا رای با وزن بالاتری نسبت به سهام عادی دارد را می‌توان به عنوان سهام کنترلی معرفی کرد؛ اما برای آن که بفهمیم چه میزان سهام لازم است تا به سهمی سهام مدیریتی اطلاق شود و در واقع چه میزان سهام لازم است که بتوان در یک شرکت کنترل یک یا چند عضو هیئت مدیره را در دست گرفت، باید به ترکیب سهامداران آن شرکت و تعداد اعضای هیئت مدیره شرکت توجه کنیم.
در حالت کلی تعداد اعضای هیئت‌مدیره در اکثر شرکت‌ها ۵ نفر است. حال اگر در نظر بگیریم که هیچ سهامدار خردی وجود نداشته باشد، در آن صورت میزان سهام لازم برای کسب یک عضو هیئت‌مدیره برابر است با ۷/۱۶. البته اگر تعداد اعضای هیئت‌مدیره افزایش پیدا کند به نسبت این درصد کمتر می‌شود. با توجه به این نسبت و این که در هیئت‌مدیره می‌توان با مذاکره رای سایر اعضا را به نفع خود تغییر داد، می‌توان گفت که سهامداری که بیش از ۵۰ درصد مالکیت بلوک مدیریتی را در اختیار داشته باشد می‌تواند مدیریت شرکت را بر عهده بگیرد.
ارزش سهام مدیریتی نسبت به قیمت سهام خرد
در رابطه با ارزش سهام مدیریتی در بورس می‌توان گفت که افرادی که دارای سهام کنترلی هستند، می‌توانند مستقیما در دارایی‌ها و تصمیم‌گیری‌های شرکت دخالت داشته باشند. فرد حقیقی یا حقوقی که سهام کنترلی دارد می‌تواند راهبری شرکت را بر عهده بگیرد و در هیئت‌مدیره تصمیمگیری کند. علاوه بر این موارد افرادی که سهام کنترلی دارند زودتر و دقیق‌تر از آخرین اخبار شرکت مطلع می‌شوند و مشخص است این اطلاعات چه میزان می‌تواند در تصمیمگیری آن‌ها در بازار سهام تاثیرگذار باشد. بنابراین سهام مدیریتی بسیار ارزشمند است و همان طور که گفتیم رقابت زیادی بر سر داشتن آن وجود دارد.
سوالی که در این جا پیش می‌آید این است که آیا سهامداران خرد می‌توانند از ترکیب سهامداری شرکت‌ها و اخبار مربوط به معاملات بلوکی در تصمیمگیری برای سرمایه‌گذاری‌های خود استفاده کنند؟ باید گفت که اگر سهامدار خرد بخواهد تنها این فاکتور را برای خرید و فروش سهم در نظر بگیرد اشتباه است. زیرا معمولا تا دقیقه ۹۰ توافق‌هایی صورت می‌گیرد که باعث می‌شوند تصمیم‌گیری‌ها در معامله بلوکی محقق نشوند. معاملات بلوکی یک عامل کمک کننده در کنار سایر عوامل تصمیمگیری به شمار می‌روند. عواملی چون ارزندگی سهم باید در الویت توجه قرار داشته باشند. بنابراین توجه به معاملات بلوکی به عنوان عاملی که صرفا سهامداران بخواهند بر مبنای آن تصمیمگیری کنند، توصیه نمی‌شود.
تفاوت قیمت هر بلوک سهام مدیریتی با قیمت سهام خرد
سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که آیا لزوما هر بلوک عمده از سهام یک شرکت بیشتر از قیمت خرد آن است؟ در واقع یک بلوک در شرکت، زمانی می‌تواند ارزشمند باشد که بتواند کرسی هیئت مدیره را به خود اختصاص دهد و به میزانی باشد که بتوان با آن کرسی هیئت مدیره را خریداری کرد. در غیر این صورت و در حالتی که بلوک کمتر از حدی باشد که بتواند یک کرسی را بخرد، قیمت آن معادل قیمت سهام عادی است.اهمیت سهام مدیریتی در بورس
در بعضی مواقع این سهام برای افرادی که درصدی از سهام شرکت را در اختیار دارند ولی در مجمع انتخاب هیئت‌مدیره نیاز به رای بیشتری دارند، بسیار ارزشمند می‌شود. در این حالت به این سهم فوق‌العاده ارزشمند بلوک کوچک، سهام طلایی گفته می‌شود.
نکته دیگر این که با توجه به این که بلوک‌های مدیریتی سهام معمولا ارزش ریالی بالایی دارند و خرید آن‌ها تنها از عهده افرادی بر می‌آید که تمکن مالی بالایی دارند. برای این که خریداران بتوانند از عهده خرید بلوک بربیایند، لازم است سیاست‌های تشویقی از طرق روش پرداخت نقدی و اقساطی در نظر گرفته شود. زیرا زمانی که بلوک به صورت اقساط فروخته شود بحث ارزش زمانی پول مطرح می‌شود و باعث بالاتر رفتن قیمت نیز خواهد شد. به طور کلی ارزش یک بلوک سهام کنترلی بنا بر دارایی‌ها و وضعیت شرکت و با توجه به این که برای چه گروهی جذاب است می‌تواند متفاوت باشد.
معاملات بلوکی در بورس و تاثیر آن بر حرکت قیمت سهام خرد
در دو حالت انجام معاملات بلوکی می‌تواند بر قیمت سهم خرد در بازار اثرگذاری منطقی داشته باشد. اول آن که با معامله بلوکی، تغییر مدیریتی در شرکت رخ دهد. این در صورتی است که یا اندازه بلوک بالاتر از ۵۰ درصد باشد یا خریدار با در اختیار گرفتن سهم، بتواند صندلی مدیریتی شرکت را تصاحب کند. پس از تصاحب، روند آتی فعالیت شرکت با توجه به سیاست‌های سهامدار جدید تغییر می‌کند و این موضوع می‌تواند قیمت سهم خرد در بازار افزایش دهد.
حالت دوم هنگامی است که خریدار برای در اختیار گرفتن یک عضو هیئت‌مدیره با کسری سهم مواجه شده است و به هر قیمتی می‌خواهد سهم را از بازار جمع کند که در این کار باعث افزایش قیمت سهم می‌شود.
محاسبه ارزش سهام مدیریتی در بورس
دو دسته شرکت سرمایه‌گذاری در بورس تهران فعالیت می‌کنند. یک دسته فقط شرکت‌هایی که اهداف کوتاهمدت خرید و فروش اوراق بهادار دارند. در نتیجه سهام آن‌ها، سهام کنترلی و مدیریتی نیست. گروه دوم هلدینگ‌هایی هستند که با دید مدیریتی وارد شرکت‌ها می‌شوند و بخش عمده‌ای از سهام شرکت‌ها را در اختیار می‌گیرند و برای فروش قطعا بلوک سهام خود را به قیمت روز نمی‌فروشند. از همین جهت در بورس محاسبه ارزش سهام کنترلی کار بسیار پیچیده‌ای است. البته ممکن است گاهی هلدینگها هم اهداف بلندمدت دارشته باشند، که در این حالت سهام زیرمجموعه‌های خود را جا به جا نمی‌کنند و آن‌ها را نمی‌فروشند. هر چند که بلوک‌ها می‌توانند ارزش بیشتری داشته باشند ولی به طور کل می‌توان برای محاسبهNAV شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگها به ارزش سهام عادی شرکت‌های سرمایه‌پذیر توجه کرد.
نتیجه گیری
سهام مدیریتی در بورس سهامی است که دارنده آن می‌تواند نشست‌های هیئت مدیره را برگزار و یک شرکت را برنامه‌ریزی کند و می‌توان گفت که کسانی که این سهام را دارند، اجازه اعمال مدیریت و کنترل شرکت را دارا هستند. به همین علت نام دیگر سهام مدیریتی، سهام کنترلی است.
